Cười…

Cười nào! Một … hai… ba…! 

Xoạch! 

Thế là có một bức ảnh cười.

Thường thì khi xem bức ảnh chụp chung, bạn sẽ tìm xem mình đứng vị trí có dáng đẹp không, có sáng mặt ăn tiền không, nụ cười có xinh không, đúng không? Nếu quá nghiêm trang đạo mạo, búm miệng phùng má, lầm lầm lừ lừ, người cứ thừ ra, mắt nheo miệng chúm… thì ôi dzời ơi: “thợ thầy chụp gì mà xấu thế!” 

Thế mới thấy, nụ cười như chiếc đũa thần. Chỉ một nụ cười tươi đẹp biến hóa con người một cách kỳ diệu. Mọi thứ trở nên đẹp. Mà theo khoa học sinh vật, khi cười, người ta hoạt động đến 63 thớ thịt chung quanh cơ miệng. Còn hơn thế, người ta còn cho rằng, khi cười là phải huy động tất cả tâm thân con người. Nụ cười chẳng phải đóng vài trò rất quan trọng trong đời sống sao. Xã hội luôn tồn tại những chú hề để duy trì nụ cười cho thiên hạ. Vậy nên, ta cũng nuôi nụ cười luôn để duy trì niềm vui.

Nhưng, có phải lúc nào cũng nên cười? 

Người ta nói hay cũng “hì hì”, nói dở cũng “hì hì”, nói phải cũng “hì hì”, nói bậy cũng “hì hì”. Luôn luôn nhăn răng ra “hì hì”? 

Ông Nguyễn Văn Vĩnh (1882 – 1936), trong “Xét Tật Mình”, nói cười cũng có năm bảy lối cười.

Có thứ cười làm cho người thanh lịch ra quê mùa: cười vô duyên:
“Vô duyên chưa nói đã cười.” 
(Ca dao)

Có thứ cười cho qua chuyện: cười đãi bôi:
“Vội vàng gượng nói gượng cười cho qua.” 
(Kiều)

Có thứ cười gò bó, ép uổng: cười gượng:
“Khóc thầm trong bóng, gượng cười trước sân.” 
(Nhị Độ Mai)

Có thứ cười bất bình với thế sự, cười mai mỉa:
“Sự đời nghĩ cũng nực cười,
Một con cá lội mấy người buông câu.”

Có thứ cười méo mó, cười mà giống như khóc, cười đau khổ:
“Cùng trong một tiếng tơ lòng,
Người ngoài cười nụ, người trong khóc thầm.” 
(Kiều)

Có thứ cười tủi hổ, thẹn thùng: cười suông:
“Trông non sông mà thẹn với trời,
Khi vui vui ngượng, khi cười cười suông.”

Có thứ cười xảo trá, ác độc: cười quỷ quyệt:
“Bề ngoài thơn thớt nói cười,
Mà trong nham hiểm giết người không gươm.” 
(Kiều)

Có thứ cười buồn chán: cười yếm thế:
“Ba vạn sáu ngàn ngày là mấy,
Cảnh phù du trông thấy cũng nực cười.” 
(Cao Bá Quát)

Có thứ cười chua cay của kẻ xuân tàn:
“Nét nhăn trên trán đến rồi,
Mái đầu điểm bạc nụ cười chua cay.”
(Lê Văn Tất)

Có thứ cười đưa duyên, tình tứ của tuổi mười tám đôi mươi:
“Cuối đường trái chín giơ tay vẫy,
Tôi thấy anh cười mắt có đuôi.”
(Phùng Kim Chú)

Có thứ cười quân tử của người khí tiết trước bao thế sự. Có biết bao thứ cười khác nữa khó mà kể ra cho hết. Cười thanh lịch cũng có, cười thô tục cũng nhiều, thu gom lại chắc cả “rừng cười, cười “tiếu lâm”.

Vậy thì cười như nào?

… cả vui chớ có vội cười… 
Cười không phát ra âm thanh hay phát ra âm thanh, “ha hả”, “hà hà”, “hề hề”, “hì hì”, “hí hí” … dù thể nào thì:

“Cười người chớ khá cười lâu,
Cười người hôm trước, hôm sau người cười.”

Cười chân thành, không phải “cười đi, kẻo chết mà chưa được cười.” (La Bruyère) Mà là cười: “Hãy hân hoan và vui mừng lên” (Gaudete et exultate) với một niềm vui đích thực. Hãy cười luôn, miễn là cười chân thành. Cười chân thành là ngọn đèn trong đêm âm u, là làn gió mát trưa hè nóng bức, là liều thuốc bổ…

Nhưng, lại nhưng. Không dễ để cười chân thành. Mình thấy có cả cuốn sách tựa là “Cười Học” của nhà tâm lý học Stéphanie Davies với tinh thần cải thiện cuộc sống bằng tiếng cười. Họ đưa việc cười lên thành môn học luôn ấy. Phải có cái gì đó vừa mới, vừa lạ, vừa hay, vừa bất ngờ, làm cho cơ bụng co lại, tiếng cười bật ra. Mình hay gọi trong khi dạy logic là “cú hắc xì của tư duy”. Một câu chuyện gì đó, mà logic bị bẻ gãy đột ngột. Nhưng, trên tất cả, hãy cười luôn, miễn là cười chân thành.

Mỉm cười là bộc lộ của một tâm hồn bình yên, bình tĩnh. Mỉm cười ở đây bao hàm đôi mắt long lanh (mắt cũng cười), vừng trán sáng ngời, tiếng nói ngọt dịu, bước đi nhẹ nhàng, cử chỉ thanh lịch, bản thân hiền hòa. “Lòng đầy trào ra miệng”, nụ cười bộc lộ tâm hồn. Sống hiền hòa, khiêm nhượng, tức là mỉm cười và bằng nụ cười chân thành rồi đó.

tuanlionsg 11/2022